Korku, tüm yaşlarda yaşanabilen olağan ve sağlıklı duygularımızdan biridir. Söylendiği gibi sağlıksız veya olağanüstü bir duygu değildir. Konu çocuklar olduğundaysa, korku genellikle daha soyut ve daha yoğun şeyler üzerine olabilir. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da korkunun sebebi bilinmezlik ve belirsizlik durumlarından ileri gelmektedir. Çocuklar bilinmeyen durumlardan korkarlar, bu sebeple çocukluk çağının her döneminde korkunun kaynağı başka durumlar olabilir. Üç yaşındaki bir çocuk için hayalet, canavar gibi hayali durumlar korkuya sebep olurken, on yaşındaki bir çocuk için arkadaşlık ilişkilerinin yolunda gitmemesi veya sosyal ortamda dışlanma gibi daha somut durumlar korkuya sebep olabilir.
Çocukluk döneminde yaşanan korkuların farklı şekillerde ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Kimi zaman çocuklar korkuları model alarak öğrenebilirler. Bu durumda çevresindekileri gözlemleyen çocuk, yetişkinlerin durumlara karşı tepkilerini izler ve korkulacak durumları öğrenebilir. Kimi zaman da hatalı ebeveyn tutumları çocuklarda korkuya neden olabilmektedir. “Yaramazlık yaparsan polis götürür” veya “Yemeğini yemezsen doktor sana iğne yapar.” gibi söylemler çocuklar için korkuyu pekiştirir ve korku duygusunun çocukta davranış ve tutuma dönüşmesine yol açabilir. Çocuk, polis veya doktor gördüğünde bu söylemleri hatırlar ve bu kimselerden korkabilir. Yaşanan deneyim ve deneyimlere verilen bazı tepkiler de çocukta korkuya yol açabilir. Örneğin çocuk fiziksel bir kaza yaşadığında ebeveynler aşırı bir tepki verip çocuğu suçlar veya korursa, çocukta düşme gibi durumlara karşı bir korku duygusu gelişebilir.
Çocuklar farklı dönemlerinde farklı korkulara sahip olabilirler. İki ve üç yaşlarında çocuklar genellikle yüksek seslerden, yabancı yüzlerden korkabilmektedirler. Üç ve dört yaşları arasında hayal gücü iyice gelişen çocukların korkuları da artmaya başlayabilir. Bu dönemde çocuklarda ebeveynin kendisini terk etmesi gibi korkuların yanı sıra hayalet, hayvan korkusu gibi yeni korkuları olabilir. Altı yaşından on iki yaşına kadar olan dönemde çocuklarda soyut korkuların yerini daha somut korkular alabilmektedir. Okul ve arkadaşlar gibi sosyal konularda olan korkular bu dönemde görülmeye başlanır. Bu gibi korkular genellikle döneme özgüdür ve yeterli destek sağlandığında bu korkular kalmaz. Bu korkuların çocukluk döneminin devamında ergenlik veya genç yetişkinliğe de uzamasına “yapışkan korkular” denir. Bu korkular kalıcı olarak çocukla birlikte bugüne taşınmıştır ve bir travma sonrası kalmış olabilirler. Hayvan korkusu, boğulma, kaza gibi bedensel korkular yapışkan korkulara örnek olarak verilebilirler. Bu gibi korkuların varlığında sağlıklı duruma kavuşabilmek adına bir uzmandan yardım almak çok değerlidir.
Çocukluk çağında yaşanan korkuların atlatılması sürecinde ebeveynlerin rolü çok önemlidir. Eğer anne-baba çocuğa yeterince destek olmaz ve zor zamanlarında çocukla alay eder ve/veya çocuğu suçlarlarsa çocukta suçluluk duygusu uyandırabilir, hatta bu korkuların fobiye dönüşümünde rol oynamış olabilirler. Bu anlamda, ebeveynler çocukluk çağında yaşanabilecek korkular hakkında bilgi sahibi olmalılar ve çocuklarına bu dönemlerde destek olmalılar. Ebeveynler çocuğun duyguları ve korkularını küçümsememeli, alay etmemeli ve çocuğa korku duyduğu için öfkelenmemelidir. Çocuğun korkusunu anlamaya çalışmalı ve nasıl baş edeceği konusunda yardımcı olmalıdırlar. Korkuyla yüzleşirken çocuğa zorlamada bulunmamalı ve korkusuna saygı gösterilmeli. Çocukluk çağında hissedilen korku durumları küçümsenmemeli, bir anda aşılmaya çalışılmamalı. Aşamalı olarak korkuyu yenmek hedef alınmalıdır. Basit müdahalelerle düzelmeyen ve kalıcı olduğunu fark etmeye başladığınız korkular için çocuğunuzla birlikte bir uzmandan yardım almanız en uygunu olacaktır.
Kaynakça
Uluhan, E. F. (2017). Çocukluk Çağı Korkuları. Antalya Psikiyatri Psikoterapi ve Danışma Merkezi. https://www.antalyapsikiyatrist.com/ergen-terapisi/cocukluk-cagi-korkulari
Çocukluk Korkuları ve Başa Çıkma Önerileri. (nd). Aba Psikoloji. Retrieved March 14, 2022, from https://abapsikoloji.com/cocukluk-korkulari-ve-basa-cikma-onerileri/
